کلمه سونامی(tsunami) از کلمات ژاپنی tsu (بندر) و nami (امواج) تشکیل شده است. سونامی، آبلرزه یا غریاله یکی از پدیدههای جغرافیایی است. غریاله به لرزش شدید آب دریا گفته میشود که در پی زمینلرزههای زیر دریا پدید میآید. آبی که به لرزه در آمده به شکل موجهای عظیم به کرانهها رسیده و ویرانی به بار میآورد. غریاله واژه فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است و پدیده غریاله در کرانههای خلیج فارس نیز دارای پیشینه است. سونامي ها معمولاً پس از یک زمینلرزه بزرگ (با حرکت رو به بالا)، فعالیت آتشفشانی زمینلغزه و یا برخورد شهاب سنگ ها پدید میآیند. بسیاری از سونامي ها در کرانههای ژاپن رخ میدهند و از اینرو واژه ژاپنی مربوط به این پدیده یعنی (津波 تسونامی) به زبان انگلیسی و از آن راه به بسیاری زبانهای دیگر نیز راه یافته است. پس از سونامي ها معمولاً گسل هاي بزرگي در بستر درياها پديد مي آيند. سرعت موجهاي آبلرزه اي گاه به بيش از 800 كيلومتردر ساعت مي رسد. سونامي سال 1788 ليسبون ( پرتقال ) با موجهاي به بلندي حدود 18 متر به شهر هجوم برد و ساكنان آن شهر را در كام خويش به هلاكت رساند. يكي از بزرگترين سونامي ها كه در سال 2004 ميلادي در نزديكي سوماتراي اندونزي روي داد باعث ويراني عظيم و كشته شدن پيرامون 100 هزار تن در جنوب آسيا شد. در كتاب هاي تاريخ آمده كه بندر بزرگ و پهناور سيراف در جنوب ايران تا سده چهارم هجري و عصر ديلميان بندري آباد و پر رونق بوده و ناگهان بر اثر زلزله اي قسمت بزرگي از شهر به زير آب رفته كه آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان شناسان ايراني و خارجي است.
ادامه مطلب...