-

موقعیت جغرافیایی

شهر کلاچای از شمال به دریای خزر، از شرق به چابکسر، از جنوب به ارتفاعات جنگلهای البرز کوه و رحیم آباد و از غرب به رودسر محدود است. این شهر در طول جغرافیایی ۱۸ ۰۴ ۳۷ و عرض جغرافیایی ۵۷ ۲۳ ۵۰ قرار داشته و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۲۰- متر است.

وجه تسمیه

به عقیده بعضی از قدیمی‌ها به علت وجود بازار پر رونق و وفور نعمت به لحاظ تولیدات دامی و جالیزی نام آن طلاچای بوده‌است. اما برخی آن را کله چه به معنی مرکز بوته‌های کوچک می‌دانند. احتمال محتمل تراینکه : نام کلاچای در واقع همان گل لای جای است (یعنی جای گل ولای ) بدین صورت که گل ولای رسوب گذاری شده توسط رود خانه پلرود در این محل، سبب نام گلاجای که بعدها کلاچای شده است.

آب و هوا

کلاچای به علت ساحلی بودن و نزدیکی با با دریای خزر و دامنه‌های جنگلی در طول سال همواره دارای آب و هوای نسبتاً معتدل متمایل به سرد و رطوبتی بین 75 تا 95 درصد و بارندگی زیاد و شدید میباشد.اصولاً در شهرهای ساحلی شمال میزان بارش بصورت برف بسیار کم بوده ولی اگر برف ببارد بسیار سنگین و خسارت آور است بطوریکه باعث شکستن درختان مرکبات و تلخ شدن میوه آنها میشود.در منطقه کلاچای 5 نوع باد معروف از جهات مختلف می وزد که عبارتند از: گیله وا باد، گیله وا ستوک، دشت وا، کوه باد و گرمش باد در منطقه کلاچای تقریباً در هر یک کیلومتر از خط کناره یک رودخانه وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: 1-رودخانه پلرود: که بزرگترین رودخانه گیلان بعد از سفیدرود و مهمترین رودخانه شرق گیلان میباشد.پلرود از کوههای میجی در طالقان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از مناطق ییلاقی اشکورات در مکانی بنام گیل کلایه واقع در غرب کلاچای به دریای خزر می ریزد. 2-رودخانه گزافرود: که از کناره شرق پلرود منشعب می‌شود و از مرکز شهر کلاچای عبور می‌کند و به دریای خزر می ریزد.لازم به ذکر است که در صورت اندکی توجه و لایروبی، این روخانه به گسیوان عروس شهر کلاچای تبدیل خواهد شد که هم به لحاظ اکوسیستم و مرکز تفریحی به منطقه بی نظیر تبدیل خواهدشد. 3-رودخانه نوده: رودی کوچکتر از گزافرود که در محله نوده واقع در شرق کلاچای به دریا می ریزد. 4-رودخانه لزرجان: این رود بزرگتر از رود نوده می‌باشد که در قسمت شرقی کلاچای به دریای خزر متصل میشود. 5-رودخانه خشکرود: این رود از دامنه‌های البرز سرچشمه می گیرد و در شرق کلاچای به دریای خزر میریزد و مکان مناسبی برای تخمگذاری ماهیان میباشد.

خاک

کلاچای دارای خاک شنی و ماسه‌ای و رسوبات حاشیه رودخانه‌های پلرود و گزافرود و خشکرود بهترین مکان برای کشت برنج است و برنج منطقه کلاچای بهترین برنج ایران است.

شهرداری

شهرداری کلاچای در سال ۱۳۳۳ افتتاح شد.یعنی بیش از نیم قرن(56 سال)سابقه فعالیت.و از آن زمان تاکنون بالغ بر ۲۰ نفر بعنوان شهردار در این شهر خدمت نموده‌اند.که با این سابقه و نظر به استعدادهای بالاقوه در این شهر انتظار پیشرفت بیشتری می‌رود.کلاچای دارای چندین کارخانه چای و برنج مبیاشد و مرکز تولیدات فرآورده‌های دامی و کشاورزی می‌باشد.این بخش دارای دو دهستان ماچیان و بی بالان بوده و کلاً بالغ بر ۸۵ روستای ساحلی و کوهپایه‌ای می‌باشد.

جمعیت‌شناسی

بعلت داشتن آب فراوان و جنگل و چوب بیشتر محصولات چوبی و برخی هم صنایع پوشاک می‌باشد.نظیر: شانه‌های چوبی-گوشت کوب-خراطی-قند شکن-انواع داس-انواع لوازم شکار و ماهیگیری-درب و پنجره‌های چوبی-چوراب و کلاه پشمی-عصا-گلدان و....از سایر صنایع می‌توان موارد زیر را اشاره کرد؛سفالگری ، نمد مالی ، چادر شب بافی ، حصیر بافی ، طناب بافی ، آهنگری و...

آموزشی و فرهنگی

قبل از گشایش مدارس اغلب کودکان در مساجد و مکتب خانه‌ها در نزد ملاهای محلی درس می‌خواندند که بیشتر جنبه مرثیه و مداحی و تاریخی داشته‌است.اولین مدرسه (خیام)در سال ۱۳۰۲ در دهستان بی بالان کلاچای تأسیس شد.در سال ۱۳۱۹ در گیل کلایه کلاچای(مدرسه عنصری) ، در سال ۱۳۲۸ در واجارگاه (مدرسه رضا شاه) و در سال ۱۳۳۵ در مرکز شهر کلاچای (مدرسه امیر کبیر)تأسیس گردیدند. نمایندگی آموزش و پرورش در سال ۱۳۴۳ تشکیل شد و در سال ۱۳۷۷ آموزش و پرورش مستقل منطقه‌ای به همت و تلاش فرهنگیان و بزرگان منطقه کلاچای شکل گرفت.دانش آموزان کلاچای برای چهارمین سال متوالی رتبه اول تعداد قبولی کنکور در استان گیلان را به خود اختصاص دادند.(روزنامه کیهان-شماره 18697 مورخ 2/10/85).در این شهر در حال حاضر یک دانشگاه پیام نور و یک مرکز سما دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت دارد.این شهر دارای یک کتابخانه عمومی است که در سال۱۳۶۲ تأسیس گردید و یک سینما که در سال ۱۳۴۸ گشایش یافت.

ورزشی

از قدیمی‌ترین ورزشهای مردم منطقه کشتی گیله مردی بوده‌است که قهرمانان زیادی از این دیار بوده‌اند و در حال حاضر نیز هر سال تابستان در مکانهای مختلف بین پهلوانهای گیلان و مازندران برگزار و جوایزی به برندگان اعطاء می‌گردد. کلاچای دارای ۶ زمین ورزشی و ۴سالن می‌باشد که با توجه به سیل عظیم مشتاقان ورزش و جمعیت جوان منطقه امکانات محدود جوابگوی نیاز آنها نیست.ورزشکاران و تیمهای ورزشی این شهر در رشته‌های مختلف دارای مقامهایی در سطح استان و کشور می‌باشند.نظیر والیبال ساحلی – ورزشهای بومی و محلی – فوتبال – ورزشهای رزمی وتیم فوتبال شهرداری کلاچای که قریب به دو دهه درسطح اول استانی مشغول رقابت می باشدو.......

جاذبه‌های گردشگری

از مراکز زیارتی و گردشگری کلاچای می‌توان به: بقاع متبرکه امیربنده بی بالان و ماچیان و سایر امامزاده‌های شهر و بخش کلاچای

چشم اندازهای طبیعی ساحل زیبای شهر کلاچای
مناظر مزارع برنج کلاچای بخصوص در شش ماهه اول
مناظر باغات چای و مرکبات
جنگل دهقان ماچیان،

ارتفاعات کوهپایه‌ای مناطق جنگلی واجارگاه، جاده واجارگاه به روستای زیبای بزکویه، پارک شهر و مجتمع ساحلی و سالم‌سازی نگین شمال و پنجشنبه بازار کلاچای اشاره کرد. پنج‌شنبه‌بــازار کــــلاچـــــای

هر چند کلاچای شهر تاریخی و قدیمی نیست اما بخاطر موقعیت استراتژیک و خاص خود و مرکزیت جغرافیایی خیلی زود به مرکزاقتصادی شهرهای اطراف تبدیل شد.در شهرستان رودسر که شامل شش شهر(رودسر،املش،کلاچای،رحیم آباد، واجارگاه، چابکسر)بود و در حال حاضر املش از رودسر جدا و به شهرستان مسقلی تبدیل شده است، کلاچای در مرکز جغرافیایی آنها واقع شده و تمام راهها به آن ختم میشود.مردم برای عرضه محصولات خود به آنجا می آمدند و کم کم کلاچای بخاطر فرهنگ بالای مهاجر پذیر بودن و موقعیت جغرافیای مناسب گوی سبقت را از شهرهای همسایه خود ربود و شکل شهری به خود گرفت. کلاچای از دیر باز مرکز داد و ستد محصولات کشاورزی بوده و پنج‌شنبه‌بازار آن مهم‌ترین و معروف‌ترین بازار محلی شرق گیلان است. چند سال پیش که جادۀ کمربندی غرب کلاچای(پلرود) را به شرق آن (واجارگاه)، نمی‌پیوست و مسافران همان جادۀ قدیمی کناره را طی می‌کردند و ناگزیر از درون شهر عبور می‌کردند، همه این بازار را می‌دیدند و به گرمی و شلوغی و پرباری آن پی می‌بردند، اما از زمانی که جادۀ کمربندی ساخته شده و مسافران ترجیح می‌دهند به سرعت از ناحیه بگذرند، تنها کسانی که از وجود پنج‌شنبه‌بازار اطلاع دارند که به هنگام ورود و خروج از درون شهر می‌گذرند تا سری هم به پنج‌شنبه‌بازار زده باشند. بازار کلاچای دست‌ کم از سال ۱۳۰۰ به این سو همواره نزد مردم منطقه معروف بوده‌است. در سال‌های دورتر، یعنی زمانی که بار و مسافر بر پشت اسب و استر حمل می‌شد، کلاچای بنگاه حمل کالا و مسافر به اطراف بود. این شهر به لحاظ جغرافیایی در محلی قرار دارد که تا پیش از پیدایش وسایل نوین حمل و نقل، مرکز تمام روستاهای واقع در کوهستان‌های البرز تا سرحد قزوین بوده‌است. امروزه هم که یک جادۀ کوهستانی پر پیچ و خم اما زیبا و کم‌نظیر کلاچای را به قزوین متصل و رفت و آمد را آسان کرده، بیشتر محل مراجعۀ روستائیان اطراف واقع می‌شود. چنین موقعیتی به کلاچای نقشی خاص بخشیده و اقتصاد آن را با توجه به کشتزارهای وسیع برنج اطراف آن درخور اعتنا ساخته ‌است. در واقع، کلاچای از زمان‌های دور به خاطر همین مزارع برنج، از یک سو انبار غذایی روستائیان به حساب می‌آمده و از سوی دیگر چون تمام روستائیان کالاهای خود را برای عرضه و فروش به آنجا حمل می‌کردند، مرکز گوشت و تخم مرغ و لبنیات برای شهرنشینان ساحل خزر به شمار می‌آمده‌است. علاوه بر این، چون تمام مسافران بخش کوهستانی البرز ناگزیر باید از آنجا می‌گذشتند، نوعی مرکزیت توریستی هم یافته بوده‌است. تمام چارپاداران شب‌ها در آنجا بیتوته می‌کردند، تا اسب و استر خود را به مسافران کرایه دهند. مسافران نیز در همان‌جا اقامت می‌کردند، تا بتوانند برای رسیدن به مقصد اسب و استر تهیه کنند. می‌توان تصور کرد که همۀ اینها به کلاچای از لحاظ اقتصادی چه موقعیت درخشانی می‌بخشیده و بازار داد و ستد آن را تا چه اندازه گرم نگه می‌داشته‌است.تمام این موقعیت امروزه نیز کم و بیش پابرجاست. چنین است که کلاچای به لحاظ وفور کالا در بین شهرهای شمال ایران از شهرهای درجۀ اول به شمار می‌آید. عرضۀ انبوه کالا سبب پائین آمدن قیمت‌ها می‌شود، چنانکه در آنجا هر چیز، به‌ ویژه گوشت و مرغ، از تمام شهرهای اطراف مرغوب‌تر و ارزان‌تر است و این به نوبت خود سبب می‌شود که هر کسی از هر شهری در شمال ایران که به سوی روستاهای ییلاقی جنوب کلاچای حرکت می‌کند، می‌کوشد خود را به موقع به کلاچای برساند و سورسات خود را آنجا تهیه کند. بنابراین، می‌توان دریافت که پنج‌شنبه‌بازار کلاچای بین بازارهای شمال ایران چه موقعیت ممتازی دارد و اقتصاد آن چه اندازه زنده و پر جنب و جوش است.روستائیان کالاهای تولیدی خود را به دوسر چوبی به نام "چامپایه" می‌آویختند و آن را بر شانه می‌نهادند و صبح زود راهی بازار می‌شدند. زنان نیز غالباً زنبیل به سر، تخم مرغ و سبزی‌های حاصل دسترنج خود را به بازار می‌رساندند.بعداً در زمان رضاشاه تازه ماشین باب شده بود؛ آن هم تک و توک. سال‌های 1318 تا 1320 بود. زندگی با مشقات فراوان و بدور از امکانات رفاهی امروزه، اما واقعاً زندگی شیرین‌تر از حالا بود.آنهم بخاطر توقعات بالا و پیچیدگیهای زیاد زندگی فعلی که در گذشته وجود نداشت. در گذشته داروغه‌ها وظیفۀ نظم بازار را بر عهده داشتند. آنها از سوی بزرگتر محل، ریش‌سفیدان یا کدخداها انتخاب می‌شدند و مستمری ماهانه دریافت می‌کردند. کلاچای بیش از ۵5 سال است صاحب شهرداری شده و تا کنون ۲2 شهردار را به خود دیده‌است. اکنون بازار زیر نظر شهرداری اداره می‌شود و پلیس دولتی نیز حفظ نظم را بر عهده دارد.سرپرستی ادارات و مقامات دولتی بر بازارهای محلی شمال خالی از تأثیر هم نبوده‌است. تعدادی از این گونه بازارها در شهرهای دیگر شمالی از مکان‌های قدیمی خود به مکان‌های جدید منتقل شده و بعضاً روزهای آن تغییر کرده‌است که این دومی با مقاومت شدید مردم همراه بوده‌است. چنین تغییراتی، اگرچه حتی امکان دارد در جهت حل معضل ترافیک و مسایل دیگر شهری باشد، اما دستکاری در شیوه‌های سنتی زندگی مردم نیز محسوب می‌شود. پنج‌شنبه‌بازار کلاچای، مهم‌ترین بازار شرق گیلان، در گذشته به گونۀ دیگری بوده‌است. دوره‌گرد های کالافروش، بارهاشان را با اسب از راه‌های دور به محل بازار می‌آوردند. بازار، حول مغازه‌های اصلی شهر تشکیل می‌شد. مسگری، آهنگری، چاقوسازی و کفش‌دوزی از زمرۀ این مغازه‌ها بودند. اکنون کالاهای سنتی آن‌قدر کم شده‌اند که گاه باید برای پیدا کردن‌شان حسابی بازار را زیر پا گذاشت و هر چه بیشتر بگردی، کمتر می‌یابی. در کفش‌دوزی‌هایی که همین ۵۰ سال پیش کفش‌های سنتی "چموش" دوخته می‌شد، حالا کفش‌های رنگ به رنگ کارخانه‌ها فروخته می‌شود. همین اتفاق برای مسگر و آهنگر و چاقوساز نیز افتاده‌است.شانه‌های چوبی دست‌ساز به پلاستیکی تغییر هویت داده‌اند؛ درب و پنجره‌های چوبی به آلومینیوم، به جای نمد و حصیر، فرش و موکت به بازار آمده‌اند؛ و دیگر دختر دم بختی برای جهازش چادر شب‌های دستباف زنان روستائی را جمع نمی‌کند.راستی چه خواهد شد؟چرا علیرغم همه زرق و برق های زندگی کنونی و شهرنشینی دیگر آن صفا و صمیمیت گذشته وجود ندارد؟دیگر فرزندان(عروسان و دامادها) حاضر نیستند با پدران و مادران خود حتی برای مدتی موتاه زیر یک سقف زندگی کنند؟! و البته صدها چرای بی جواب دیگر؟...