يكي از ويژگي‌هاي مهم جمعيت جهان گرايش آنان به سمت زندگي شهرنشيني است. نسبت جمعيت ساكن در شهرها از 5/20 درصد در سال 1925 به 47 درصد در حال حاضر رسيده و پيش بيني مي‌شود كه اين رقم در سال 2025م به 2/61 درصد برسد. اين نسبت در نيم قرن اخير در كشورهاي در حال توسعه به مراتب بيشتر از كشورهاي توسعه يافته رو به افزايش نهاده و در آينده نيز ادامه خواهد داشت؛ به طوري كه ميزان شهرنشيني در اين گروه از كشورها در فاصله سال‌هاي 1925-2025م به بيش از 6 برابر يعني 3/9 درصد به 7/65 درصد خواهد رسيد،‌ درحالي كه جمعيت ساكن در نقاط شهري كشورهاي توسعه يافته در همين مدت از 1/40 درصد به 8/83 درصد افزايش يافته و نزديك به 1/2 برابر خواهد شد.

توزيع استاني جمعيت شهرنشين
نسبت شهرنشيني كشور در سال 1365 معادل 54 درصد بوده كه در سال 1375 به 61 درصد افزايش يافته است. نسبت شهرنشيني ، به استثناي استان تهران در ساير استانهاي كشور افزايش يافته است، اما اين نسبت در استان تهران در سال 65 معادل 3/86 درصد بوده است كه در سال 75 به 1/84 درصد كاهش يافته است. يكي از دلايل اين امر تغييراتي در تقسيمات سياسي استان تهران بوده است (به عنوان مثال شهرستان قم كه از نسبت شهرنشيني بالايي برخوردار است به استان قم تبديل شد). همچنين مي توان به مهاجرپذيري روستاهاي استان تهران در دهه اخير اشاره نمود.

استان تهران در سال 1365 بالاترين نسبت شهرنشيني را در سطح كشور دارا بوده است و در سال 1375 ، پس از رقم (1/91 درصد) ، بالاترين نسبت شهرنشيني (1/84 درصد) را دارا مي‌باشد.
 
در سال 1375 ، توزيع نسبت شهرنشيني در استانهاي مختلف تفاوت چشمگيري دارد، به طوري كه بين حداقل نسبت شهرنشيني (2/39 درصد براي استان كهكيلويه و بويراحمد) و حداكثر آن (1/91 درصد براي استان قم) ، 9/51 درصد فاصله وجود دارد.

در برخي از استانها نسبت شهرنشيني فاصله قابل توجهي با متوسط كل كشور دارد كه بعضاً بيشتر يا كمتر از ميزان متوسط مي‌باشد. پس از استانهاي قم و تهران ، نسبت شهرنشيني در استانهاي يزد (1/75 درصد) ، اصفهان (3/74 درصد) و سمنان (2/68 درصد) از بالاترين ميزان برخوردار است. در ايران استانهايي كه يك كلان شهر در آنها واقع شده است (تهران ، اصفهان و غيره) از نسبت شهرنشيني بالايي برخوردارند علاوه بر اين ، استانهاي واقع در مناطق كويري به دليل نوع خاص توانهاي محيطي و عدم امكان رشد روستاها (عمدتاً به دليل كمبود آب) ، نسبت شهرنشيني در سطح بالايي قرار دارد (قم ، يزد و سمنان). در مقابل در استانهايي كه امكان رشد روستاها وجود داشته است‌، نسبت شهرنشيني در سطح پاييني قرار گرفته است ، مانند مازندران (2/44 درصد) و گيلان (8/46 درصد) . علاوه بر اين ، در استانهاي عشايرنشين نيز ، نسبت شهرنشيني در حد پاييني قرار دارد. اين نسبت در استان چهارمحال و بختياري 45 درصد و در استان كهكيلويه و بويراحمد 2/39 درصد مي‌باشد (سالنامه آماري كشور ، 1365 و 1375).

جمعیت شهرهای ایران براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی

در ادامه ی مطلب

تعاریف و مفاهیم آمایش

بر اساس تعاریف و مفاهیم متفاوت از توسعه، برداشت‌های گوناگونی نیز از آمایش در ابعاد، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی آن ارائه شده است.

در فرهنگ لغات لاروس، آمایش چنین تعریف شده است:

«... بهترین نوع توزیع جغرافیایی فعالیت‌های اقتصادی با توجه به منابع طبیعی و انسانی».

فرهنگ اقتصاد و امور اقتصادی ـ اجتماعی معاصر، تعریف‌ آمایش را به شکل دیگری ارائه نموده است:

«سیاستی که هر یک چارچوب جغرافیایی معین در پی بهترین توزیع ممکن جمعیت بر حسب منابع طبیعی و فعالیت‌های اقتصادی می‌باشد».  

همانگونه که ملاحظه می‌شود این تعاریف به‌طور عمده بر مفهوم مکان‌گرایی تأکید دارد و به این جهت چنانچه از تعریف ژان پل لاکاز (Jean _ Paul Lacaze) نیز بر می‌آید:

«منظور از آمایش سرزمین، رسیدن مطلوب‌ترین توزیع ممکن جمعیت، توسط بهترین شکل توزیع فعالیت‌های اقتصادی ـ اجتماعی در پهنه سرزمین است». 

تراکم جمعيت (population density)
   مفهوم تراکم جمعيت که حاکي از رابطه بين تعداد افراد و فضاي تحت اشغال آنها مي باشد، يکي از مفاهيم جغرافياي جمعيت مي باشد که بو سيله جغرافيدانان بکار برده شده است نخستين بار شخصي بنام (هنري دريوري هارنس) در سال 1837 از اصطلاح تراکم جمعيت استفاده کرد.
   از آن پس اصطلاح تراکم جمعيت به عنوان وسيله اي براي ارزيابي افزايش و کاهش ومقايسه تراکمهاي موجود و بالقوه جمعيت و در نهايت بعنوان شاخصي براي مقايسه تراکمهاي مساحتي جمعيت به کار گرفته شد.
نسبت جمعيت ساکن به مناطق قابل کشت

فضای سبز شهری، بخــشی از فــضای باز شهری است كه عرصه های طبیعی یا اغلب مصنوعی آن، زیر پوشش درختان، درختچه ها، بوته ها، گلها، چمنها و سایر گیاهانی است كه بر اساس نظارت و مدیریت انسان، با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط با آن، برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاهی شهروندان و مراكز جمعیتی غیر روستایی، حفظ و نگهداری یا احداث می شوند.از دیدگاه شهرسازی، فضای سبز شهری عبارت است از بخشی از سیمای شهر كه از انواع گیا هان تشكیل یافته است. در صورتی كه از فضا های آزاد شهری كه متضاد فضا های ساخته یا ساخت فیزیكی شهر است، صحبت كنیم در این صورت فضا های بالقوه جهت توسعه فضای سبز شهری مطرح می شود.به طور كلی فضای سبز برخلاف معنایی كه ممكن است در ذهن ایجاد كند، تنها محل دارای درخت و گیاه نیست، بلكه نماد و سمبلی از تفكرات فرهنگی و اجتماعی یك جامعه است. مكان ظهور فضای سبز تنها پارك ها را در بر نمی گیرد، بلكه باغ ها، باغچه های خصوصی، نوار سبز حاشیه شهر ها و حتی خیابان ها و گورستان ها را نیز شامل می شود. همین طور فضای سبز، اماكن فرهنگی (كتابخانه، تئاتر و )، اماكن مذهبی، محلی برای انواع بازیها و ورزش های مختلف، محلی برای الهام گرفتن از طبیعت جهت سرودن شعر، نقاشی، عكاسی و را نیز شامل می شود.ضروری است قبل از هر اقدامی درباره فضای سبز شهری، شرایط خاص آب و هوایی كشور را در انتخاب گونه های مناسب به طوری كه همگام با طبیعت باشد مورد توجه قرار داد و شرایط محیطی و اقلیمی را نیز شناسایی كرد.

سخن مدیر :

بافت شهری یکی از مهمترین مسایلی است که در رشته جغرافیا به خوبی مورد توجه قرار گرفته است و دانشمندان و اندیشمندان بسیاری در این امر صاحب نظر هستند که تایید یا رد نظریه های آنان به عهده انسانهاییست که در این امر تجربه و اطلاعات کاملی دارند . با تامل مطالعه کنید ، سپس نظر دهید .